CMMI Felsefesi
Dünyadaki
süreç iyileştirme modellerinden birisi de CMMI (Capability Maturity Model
Integration). Burada CMMI tanımları, model yapısı ve süreç alanlarının
detaylarına girmeden doğrudan CMMI
modelinin ortaya koyduğu ana felsefeyi ortaya koymaya çalışacağım. CMMI
hakkında detaylı bilgiler CMMI resmi sitesi olan CMMI Institute (www.cmmiinstitute.com) web sayfasından
edinilebilir.
CMMI,
belirtildiği üzere süreç iyileştirme için bir modeldir. Öncelikle, sürecin ne
olduğunu açıklamaya çalışacağım. Süreç; işlerin veya görevlerin nasıl
yapılacağını açıklayan yazılı veya yazılı olmayan (teknik veya teknik olmayan)
YÖNTEMler ile bu işleri yapacak kişilerin yetkinliklerine, eğitim seviyelerine
ve motivasyonlarına bağlı olarak işin gerektirdiği araçların kullanılmasının
tanımlanmasıdır.
Bu uzun
açıklamanın özetinde süreç; insan, yöntem ve araç ile ilişkili iş tanımlaması bulunur. Bu temel açıklamadan sonra işin
felsefik yönüne girmeye çalışacağım. CMMI bir model demiştik, dolayısıyla her
modelde olduğu üzere CMMI, bir organizasyonun işlerini nasıl yapmasını tanımlamaz, standartları
ortaya koymaz ve hangi araçların kullanılması gerektiğini zorlamaz. Her model
her organizasyona da uymayabilir. Mağazada manken (model) üzerinde güzel görünen bir
elbise (süreç tanımları) siz giydiğinizde uygun olmayabilir, dar (işinizi
tanımlamayan süreçler) gelebilir, belli yerleri bol gelebilir (işinizle ilgisi olmayan, fazladan
yapılan süreç adımları).
CMMI
felsefesinde, tanımlanan süreç alanları (process area) özelindee anahtar
hedeflere odaklanmıştır. Detaylarda verilen özel pratikler (specific practices)
ise modeli uygulayanlar için açıklama
türünden ipuçları vermektedir. Süreç alanının ana hedeflerine ulaşıldığı sürece
alt pratiklerin aynen uygulanması gibi bir zorunluluk yoktur. Zaten CMMI modelinde, ana hedefin
kurumun iş yapış şeklinin iyileştirilmesi olduğu belirtilmiştir. İş yapış
şeklinin tamamen lağv edilerek yerine farklı yöntemlerin sunulması söylenmez.
Peki, soru
şu olabilir: Neden özellikle ülkemizde firmalar aynı model üzerinden aldıkları
belgeleri, süreç alanlarını modelde olduğu gibi (as it is) tanımlayarak elde etmeye çalışmaktadırlar? Aslında temelinde
yanlış olan ve ülkemize gelen birçok denetçi tarafından zorunlu-öneri gibi
sunulan bu yönteme göre kurumlar süreçlerini CMMI model kitabında yazılan adımlara göre
tanımlamaktadırlar. Yani, bir elbiseyi tüm firmalar giymeye çalışmaktadırlar.
Belki bazılarına neredeyse tamamen uyabilir fakat ortaya konulan bu yanlış zorlamalar birçok
firmanın hem süreçlerini hatalı/eksik tanımlamasına neden oluyor hem de
gereksiz maliyetlere yol açıyor.
CMMI süreç
modelinin en önemli felsefesi, firmaların gereksiz görebileceği bazı rollerin
aslında öne çıkarılması, farkındalık yaratılması gibi önemli yaklaşımları içerir. Örneğin, konfigürasyon sorumlusu,
kalite güvence sorumlusu, gereksinim analisti, ölçüm ve analiz sorumlusu gibi
nispeten teknik olmayan ama destek anlamında bir organizasyonda bulunması gereken rolleri
ön plana çıkarır. CMMI bunu yaparken, asla modelde bu rolleri veya kişileri
isim olarak zikretmez. Yani, modelde "konfigürasyon
yöneticisi şu şu işleri yapmalıdır" gibi ifade bulunmaz. Hatta modelde
"proje yöneticisi" gibi bir ifade bile yer almaz. Sadece bazı
yerlerde üst yönetim (senior management)
tanımı geçer.
Bu
yaklaşımın bir amacı vardır. CMMI felsefesinde, kurumda mutlaka bir
konfigürasyon sorumlusu kişi olmak zorunda değildir, bu bir ROL'dür ve bu rolü
herkes üstlenebilir. Modelin
gerektirdiği şekilde hedefe ulaştırabilecek herkes bu rollerin gereği işleri
gerçekleştirebilir. Fakat, ne yazık ki, ülkemize gelen CMMI denetçileri, sanki her rol için bir kişi
gerekliymiş gibi kurumları zorlamaktadırlar. Ana felsefede böyle bir anlayış
yokken bu zorlamalar nedeniyle denetimler sırasında ilgili/ilgisiz herkes farklı rolleri
üstlenebiliyor. Sonuçta denetimlerde amiyane tanımlama ile "doğan"
görünümlü "şahin" gibi kişiler ortaya çıkıyor. Maksat belge almak olunca da herkes kendi işinin
dışındaki rollerin işleri yaptığını anlatmaya çalışıyor. Çok komik sahneler
sergileniyor.
Özetle, CMMI
felsefesinde yapılan işin dünyada kabul görmüş standartların seviyesine
çıkarmak için gerekli olan iyileştirmeler bulunmaktadır. Süreç alanlarındaki
özel pratiklerin adım adım yazılarak süreç tanımıymış gibi sunulması hem bir kolaycılık
hem de ana felsefeyi bilmemektir.
